hazırlayan:tuncay polat
inşaat  mühendisi    

 asfalt yollar ile  beton   yollar hakkında  bilğiler: 
 Bazı arkadaşlarımız asfalt yol ile beton yol ların maliyetini sormuş geçen senenin fiyatlarına göre söylüyorum yaklaşık küsürattan arındırılmış fiyat.3 şeritli duble asfalt yol 280 bin dolar kilometre birim fiyatı beton yol ise 240 bin dolardır.Şimdi diyeceksiniz niye o zaman hala asfalt yapılıyor 1.ülke ekonomisinin hala lokomotif sektörü inşaat ve ülkemizde üretilen beton miktarı ihtiyaca yetişmiyor doğal olarak birde bu yol için gereken beton talebi için işine girerse beton fiyatları fırlar buda enflasyon fiyatlarını yükseltir.Konut sektörünü yavaşlatacağından dolayı kiradan tutun da pek çok sektör etkilenecektir (bildiğim kadarı ile inşaat sektörünün 200 alt dalı var) bu nedenle beton yollara geçiş gecikti.Afyonda ki beton yol denemesi başarılı oldu    
  

Karayolunu beton yollar aklayacak Beton yolların gelişmiş ülkelerde 100 yıllık geçmişi var. Türkiye, 63 bin kilometrelik karayolu ağı içindeki ilk beton yolunu geçen hafta hizmete açtı. İki kilometrelik yol geç de olsa betoncuların umudu oldu.

Türkiye’deki modernleşmenin simgelerinden biridir yollar... Stabilize köy yollarından şoselere, oradan asfalt kaplamalı karayollarına ve otobanlara uzanan bir çizgisi vardır yolların. Kara tren hariç tutulduğunda, karayollarının köyden şehre göçün toplumsal hatıralarını hafızasında tuttuğunu söylemek bile mümkün. Son dönemde hep kaza haberleriyle gündeme gelen karayolları şimdilerde yüzünü değiştirmeye hazırlanıyor. Hem de kara asfalttan vazgeçip gri betona geçerek...

Geçen hafta, yerel kaynaklar kullanılarak inşa edilen ilk beton yol hizmete açıldı. Afyon’daki 2 kilometrelik ilk beton yol denemesinin tarihçesi, karayollarının kara talihini de gözler önüne seriyor aslında. Yıllık 10 milyon tonluk çimento ve klinker satışıyla Avrupa’nın en büyük, dünyanın ikinci büyük ihracatçısı olan Türkiye’nin, ne oldu da 63 bin kilometrelik karayolu ağı üstünde bugüne kadar hep petrol türevlerini kullandığı sorusu takılıyor zihinlere. Kuşkusuz, yanı başımızdaki milyonlarca tonluk çimento, agrega (çakıl) ve kumun yollarda beton olacağı pek akla gelmedi ya da getirilmedi. Amerika’da 100, Avrupa’da 75 yıldır kullanılan beton yol teknolojisinin nihayet Türk karayollarına uğraması değişimin zihinlerde başladığının da bir göstergesi.

Afyon-Emirdağ arasındaki 2 kilometrelik deneme amaçlı beton yol inşaatı 6 ayda tamamlandı. Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nin finansmanı ile yolun bir yanı beton, diğer yanı Karayolları Genel Müdürlüğü’nce asfalt olarak inşa edildi. Aylık ve yıllık testlerle beton ve asfalt yolun mukavemeti, avantaj ve dezavantajları denenecek.

İlk beton yol Habur-Urfa arasında inşa edilecek

Bayındırlık ve İskan Bakanı Zeki Ergezen’in verdiği bilgiye göre, tam teşekküllü ilk beton yol Habur Sınır Kapısı ile Urfa arasında inşa edilecek. AK Parti hükümetinin Acil Eylem Planı’nda yer alan Bölünmüş Yol Projeleri (duble yol) kapsamında inşa edilecek 50 kilometrelik beton yol şimdi betoncuların umudu oldu. Beş yılda 15 bin kilometre yol yaparak Türkiye’nin önünü açmak isteyen hükümet belki de bundan sonraki aşamada alternatif teknolojileri de gündeme taşıyacak.

“Yıllardır devletin beton yola sahip çıkmasını bekledik” diyen beton ve çimento sektörü temsilcileri, düşük inşaat maliyeti, uzun ömür ve tamamen yerli girdi kullanımı sebebiyle asfalt yollara üstünlük sağlayan beton yolların, her yıl katrilyonlarca liranın harcandığı sonu gelmeyen yol bakım onarım masraflarını da sıfırlayacağını vurguluyor. Türkiye’de uluslararası ve şehirlerarası yollar bugüne kadar beton asfalt veya asfalt sathi kaplama şeklinde inşa edildi. Oysa yüksek trafik yüküne karşı dayanıklı, asfalt kaplamalara göre daha az bakım onarım harcaması gerektiren, inşaat mevsim süresi daha uzun, ortalama hizmet süresi 30 yılı geçen beton yollar vardı.

1950’li yıllardan sonra izlenen karayolu ağırlıklı ulaşım politikaları yol imalatında da alternatifsizlik örnekleri sergiledi. Karayoluna karşı demiryolu ve denizyollarının ihmali ulaşım politikalarının rekabetçi yaklaşımlardan uzak olmasının bir göstergesi oldu. Karayollarının inşasında kullanılan tek malzemenin asfalt olmasının sebebi de, alternatifi düşünülmeyen ulaşım politikalarının bir sonucu olarak karşımızda duruyor. Beton yolların dünyada yüz yıldır kullanılmasına ve bütün avantajlarına rağmen Türkiye yollarının yanından bile geçmemesinin tek izahı bu.

Dünyada beton yol yapımı 100 yıl önce başladı

Kısacası Türkiye beton yol yapımında çok geç kalmış durumda. Dünyada beton yol uygulamaları geçen yüzyılın başlarından itibaren yaygınlaştı. Asfalt yolla birlikte beton yollar da bir alternatif olarak inşa edildi. Asfalt yollardan beton yollara geçiş Fransa’da 1920’lere, Almanya’da 1930’lara dayanıyor. Belçika’da köy yolları bile betondan.

Türkiye Çimento Müstahsiller Birliği (TÇMB) Yönetim Kurulu Başkanı Adnan İğnebekçili, Türkiye’nin 39 entegre çimento fabrikası, 18 öğütme tesisi, 35 milyon ton çimento üretimi ile Avrupa’nın üçüncü, dünyanın sekizinci büyük ülkesi olduğuna dikkat çekiyor. Beton yolun asfalt yoldan üstün olduğu iddiasında bulunmadıklarının altını çizen İğnebekçili, “Beton yolda daha az yakıt tüketiliyor ve yol güvenliği daha fazla. Özellikle ağır taşıt trafiğinin ve zayıf zeminin bulunduğu ortamda asfalta göre kesin üstünlükleri var” diyor.

Dünya Yol Birliği’nin (PIARC) verilerine göre Belçika’da bin 800 kilometrelik otoyolun yüzde 60’ı, 14 bin kilometrelik anayolun yüzde 30’u beton yol. Belçika’nın 40 yıllık yollarında hâlâ günde 50 binin üstünde araç işliyor. ABD’de ise otoyolların yüzde 60’ı, havalimanlarının ise yüzde 70’i beton yol teknolojisi ile üretilmiş. Toplam 67 bin 200 kilometre uzunluğundaki Eyaletlerarası Otoyol Sistemi’nin önemli bir bölümü ve büyük şehirlerin çevre yolları betondan yapılmış.

Havaalanlarında var, yollarda yok

Yük taşımacılığının yüzde 92’si, yolcu taşımacılığının yüzde 95’i karayollarının sırtından olan ülkemizdeki beton yol uzunluğu ise şimdilik test amaçlı yapılan 2 kilometrelik yolla sınırlı. Ancak karayollarında göremediğimiz beton yol teknolojisi, dünya standartlarında inşa edilen havaalanlarımızın tamamında var. Uçakların en güvenli iniş kalkışları yaptıkları, onlarca yıllık kullanım ömrü bulunan pistler beton yol teknolojisi ile üretiliyor. Türkiye Hazır Beton Birliği istatistiklerine göre hava limanlarının yüzde 90’ından fazlasında kullanılan teknoloji bu.

İlk yapım maliyetleri açısından Avrupa’da beton ve asfalt yolların kilometre başına fiyatları birbirine çok yakın. Hatta bazı ülkelerde beton yol asfalta göre biraz daha pahalı olabiliyor. Ancak kullanım ömrü ve yol bakım maliyetleri açısından beton yol daha avantajlı. Beton yollar inşasından 15-20 yıl sonra bakım istemesine karşın asfalt yollarda bu süre 4-5 yıla düşüyor. Türkiye’de her 4 yılda bir asfalt yolların dörtte birine yakını yenileniyor. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yıllık 2 katrilyonu aşan bütçesinin büyük kısmı bakım ve onarıma harcanıyor. Avrupa’nın en büyük TIR ve kamyon filosuna sahip olmamız nedeniyle yollarımızın ömrü daha da kısa.

Türkiye’de beton maliyetleri daha ucuz

Asfalt uzmanı Erol Dikicioğlu ile beton uzmanı Selçuk Uçar’ın Türkiye Hazır Beton Birliği için yaptıkları maliyet araştırması, beton ve asfalt yol maliyetlerini gözler önüne seriyor. Uçar ve Dikicioğlu, ortalama ömrü 20 yıl olarak belirlenen bir yoldan geçecek 8,2 tonluk bir aracın yola etkilerini, maliyet kalemlerini ortaya çıkarmış. İlk yapım maliyetleri karşılaştırmasına göre, asfalt yolun kilometre maliyeti 436 ila 622 milyar lira arasında değişiyor. Yolun beton yol olarak inşa edilmesi halinde ise kilometre maliyetleri 369 ila 570 milyar lira arasında değişiyor. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın kriterlerine göre yapılan bu maliyet hesapları beton yolun asfalt yola göre yüzde 20-30 arasında daha ucuz olacağını gösteriyor.

Türkiye’de ilçe yollarında 20 yılda bir yoldan geçen araç sayısı 3-10 milyon ve 10-20 milyon bandı arasında değişiyor. Yani yirmi yılda herhangi bir ilçe yolundan geçen araç sayısı (8,2 tonluk dingil yükü olan araca göre) 10 milyonun üstünde. Bizim bölünmüş yol olarak bildiğimiz E-5 gibi yollarda ise geçen araç sayısı 50-100 milyon arasında değişiyor. Otoyollarda bu yük 250 milyon adeti buluyor. Bu yoğunluğa rağmen beton yolun asfalt yola göre ucuz olması yol politikalarını belirleyenlerin uzun uzun düşünmesini gerektiriyor.

Beton yollar ilk 15-20 yılda bakım istemiyor

THBB Kalite Güvence Sistemi Müdürü Selçuk Uçar, bugüne kadar yapılmayan bu hesapların beton yolun daha ucuz olduğunu değil, hiç olmazsa iki yolun maliyetlerinin birbirine çok yakın olduğunu gösterme amacı taşıdığını kaydediyor. Avrupa’da betonun metreküp maliyeti 80-90 Euro, Türkiye’de ise 30-40 Euro. Türkiye’de maliyetin düşmesinin nedeni çimento, su ve agrega gibi malzemelerin yerli olması.

Beton yolun ilk 15-20 yıl içinde bakım ihtiyacı hissetmediğini anlatan Uçar, “Bu yollarda öne sürülen en önemli dezavantaj mühendislik noktasında. Asfalt yoldaki mühendislik hataları düzeltilebilir nitelikte. Ancak beton yol tam bir mühendislik çözümü. Hesap hatasını, mühendislik hatasını kaldırmıyor” diyor. Bütün bu avantajlarına karşın beton yolun dezavantajları da var. Örneğin yol yapımında kullanılan araç parklarının gerek Karayolları Genel Müdürlüğü, gerekse belediyeler açısından asfalt teknolojisine göre şekillendirilmiş olması bunlardan biri. Yani beton yol yapmaya karar versek bile bu teknolojinin yaygınlaşması için yol yapım araçlarında bazı değişikliklere gitmek gerekecek. Bu araç parkının belki de tamamen yenilenmesi anlamına gelecek.

Yol yapımında uluslararası üne sahip Gülsan İnşaat’ın Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Gül, beton ve asfalt yolun keskin çizgilerle birbirine rakipmiş gibi gösterilmesine karşı çıkıyor. Türkiye ve dünyadaki yol yapımlarında her iki teknolojiyi de uygulayan Gül, Amerika, Almanya ve Rusya’da beton yolun öne çıkmasında yol malzemeleri ve enerji kaynaklarının çeşitliliğinin de kritik önem taşıdığına dikkat çekiyor: “Türkiye beton yol inşasında geç kalmıştır. Ancak kimse asfalt (bitüm) yurtdışından ithal ediliyor, petrol kaynaklı gibi basit açıklamalara sığınmamalı. Hem bilimsel hem ekonomik maliyetler hesaplanarak bu işe girilmeli.”

Asfalt yolların da kolay ve çabuk yapılması, yaygın teknoloji kullanılması, araç parkının genişliği gibi üstünlükleri olduğunu hatırlatan Gül, beton yol yapımını belediyelerle KGM’nin birlikte gündeme getirmesi gerektiğine inanıyor. Gül, beton yolun onarım ve eskiyen yolların yeniden yapım maliyetleri açısından asfalta göre dezavantajlı olduğunu söylüyor. Ancak beton yolların ömrü, asfalt yolların iki üç katı olduğu için bu stratejik ayrımın ulaştırma politikalarını belirleyenlerce yapılması gerekiyor.

İKİ KİLOMETRELİK BETON YOL KARAYOLLARINDA İLK

Türkiye’nin ilk beton karayolunun yapımına 28 Mayıs 2004 tarihinde başlandı. Yol, Karayolları Genel Müdürlüğü ile Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) arasında imzalanan bir protokol uyarınca ve TÇMB finansmanı ile gerçekleştirildi. Güzergah olarak Afyon-Emirdağ karayolu üzerinde Afyon’a 5,7 km mesafedeki bölünmüş yolun Afyon’a gidiş yönü seçildi. Yol geçen hafta hizmete açıldı. Deneme amacıyla yapılan 2 km uzunluğunda, 12 metre genişliğindeki yol, beton kaplama derzli ve donatısız olarak projelendirildi. Plak kalınlığı 27 cm olup enine derzler her 5 metrede yapıldı. Kayar kalıp finişer ile yerleştirilip sıkıştırılan beton önce 7,5 m genişliğinde bir şerit boyunca döküldü, daha sonra bitişiğine 4,5 m genişliğindeki ikinci şerit döküldü. Kalıplanan beton plak yüzeyi fırça ile pürüzlendirildi ve yüzeye kür kimyasalı püskürtüldü. Bölünmüş yolun diğer yönündeki 2 km’lik kısım da Karayolları Genel Müdürlüğü’nce asfalt betonu olarak kaplandı. Bu suretle çimento betonu ile asfalt betonunun aynı hizmet şartları altındaki davranışları kıyaslanabilecek.

BETON YOLLARIN ÜSTÜNLÜKLERİ NELER?

Uzun ömürlü olması: Dayanıklılığı ve beklenmedik çevresel etkilere ve yüklere karşı koyabilmesi ile şehiriçi yollarda çok uzun süreli bir hizmet sunuyor. Bu yolların hizmet ömrü en az 20–30 yıldan başlayıp 40–50 yıla kadar uzanabiliyor.

Yol yapımından kaynaklanan trafik sıkışmasına imkan vermemesi: Neredeyse hiç olmayan tamir–bakım ihtiyacı ile trafiği daha az engellemekte.

Daha ekonomik olması: Beton yolların ilk yapım maliyetleri asfalt yollarla aynı olduğu düşünülse bile yolun hizmet ömrü boyunca tüm maliyetleri düşünüldüğünde beton yollar, asfalt yollara göre yüzde 30–60’a varan daha az maliyetlere sahip.

Her mevsimde yapılabilme kolaylığı: Asfalt yolların yapım veya onarım şartları ve mevsimleri kısıtlı. Beton yollarda ise neredeyse yılın her vakti yol yapımı gerçekleştiriliyor.

Daha az enerji sarfiyatı yapılması, estetiklik: Açık rengi ve gece görünürlüğüyle ışıklandırma için daha az enerji sarfiyatına ihtiyaç duyuluyor. Yaz aylarında asfalttan kaynaklanan fazla ısınma yaşanmıyor. İstenirse çok ucuza renklendirilebilmesi gibi estetik alternatifleri var.

Sürüş güvenliği konforu sağlaması: Tekerlek izi oluşmuş veya deforme olmuş yerlere su birikmesi nedeniyle su kızağına maruz kalma gibi tehlikelere sahip olmaması ve açık rengi dolayısıyla sürüş güvenliği sağlıyor.

Çevreyle dost olması: Asfalt yollarda, yapım esnasında bitümün ısıtılmasıyla kanserojen bir emisyon ortaya çıkması ve ısıtma işleminin enerji sarfiyatına neden olması gibi etkiler bulunuyor. Mevcut asfalt yolda, yaşlanma adı verilen etki ile bazı zararlı kimyasal maddeler havaya karışıyor. Beton, bu tip tehlikelere sahip olmaması ve üretimi sırasında karıştırılmadan başka bir enerji sarfiyatına neden olmaması nedeniyle çevresel bir tehlikeye sahip değil. Çevreye duyarlı ülkelerde bu yüzden tercih ediliyor. Birçok şehiriçinde bitüm kullanılması yasaklanıp beton yol yapımına hız verilmesinin nedenlerinden biri de bu.

Bozulmuş asfalt yollar için en önemli çözüm yolu oluşturması: Yapılan önemli araştırmalarla, bozulmuş asfaltın üstüne “çok ince beton kaplama uygulanmasının en iyi çözüm olduğu tespit edilmiş. Özellikle kavşaklar, otobüs şeritleri gibi yerlerde uygulamalar büyük başarı getiriyor.

Mevsimsel şartlara en uygun tepkileri göstermesi: Hem yazın sıcakta erime gibi bir tehlikeye sahip değil, hem de kışın buz çözücü tuzlardan dolayı yıpranması daha az.