BETON KARIŞIM HESABI Betonu oluşturan malzemelerin oranlanması, daha yaygın adıyla beton karışım hesabı, birbirine bağlı iki ana aşamadan oluşur: Uygun bileşenlerin ( çimento, agrega, su ve katkılar ) seçilmesi ve Uygun işlenebilirlik, dayanım ve dayanıklılıkta ve mümkün olan en ekonomik betonu elde edilebilmesi için bu bileşenlerin göreceli oranlarının hesaplanması. Söz konusu oranların belirlenmesi kullanılan malzemelerin niteliklerine ve betonun kullanım yeri ve koşullarına bağlıdır. Bu koşullar çoğunlukla şartnamelerde belirtilir. Beton karışım oranlarının belirlenmesi, Düşük maliyet, Yerleştirilebilme koşulları, Dayanım koşulları, Dayanıklılık koşulları ve Estetik koşullar arasında bir denge oluşturulması hesabıdır. Genel olarak bakıldığında, en ekonomik beton, gerekli su/çimento oranında ve istenilen işlenebilirlikte olup agrega/çimento oranı en yüksek olan betondur. Taze betonun yerleştirilebilirliği, kıvamı ( çökme ) ve işlenebilirliği ile tanımlanabilir. Bir betonun işlenebilirliğini etkileyen faktörler 3. bölümde açıklanmıştı. Kolayca anlaşılabileceği gibi, bu faktörlerin hepsi birbiri ile ilişkilidir. Dayanım betonu en önemli karakteristik özelliğidir. Diğer bir çok beton özelliği, genel hatlarıyla, dayanımıyla ilişkilendirilebilir. Kullanılan beton bileşenlerinin özellikleri ve ortam koşulları sabit olduğu sürece, su/çimento oranıyla dayanım arasında birebir ilişki vardır. Su/çimento oranı arttıkça dayanım azalır. Bu etkiye bir örnek aşağıdaki grafikte verilmiştir. Öte yandan, sabit bir su/çimento oranı için beton dayanımı; En büyük agrega boyutundan, Agrega tane boyut dağılımı ( granülometri ), şekil ve yüzey pürüzlülüğünden, Kullanılan çimento cinsinden, Betondaki hava miktarından, Kullanılan katkıların cins ve miktarından etkilenir. Beton hizmet süresince donma-çözülme, ıslanma-kuruma, ısınma-soğuma, zararlı kimyasal etkiler, vb. etkilere maruz kalabilir. Böyle durumlar söz konusu olduğunda çeşitli önlemler almak gerekir. Bu önlemlere bazı örnekler aşağıda verilmiştir. Alkali-agrega reaksiyonunun önlenmesi veya etkilerinin azaltılması için düşük alkalili çimento, puzzolanik katkı veya reaktif olmayan agrega kullanılmalıdır. Deniz suları, sülfatlı sular veya sülfatlı zeminlerin betonla teması söz konusu olduğunda, sülfata dayanıklı çimento, curüflu çimento veya puzzolanik katkılar kullanılabilir. Betonun aşınma direncini arttırmak için yumuşak maddeler içermeyen agregalar kullanmak gereklidir. Betonun geçirimliliğini azaltmak için su/çimento oranı azaltılmalıdır. Donma-çözülme etkisini azaltmak için hava sürükleyici katkı kullanılmalıdır. Yukarıdaki genel bilgilerden sonra beton karışım hesabının esaslarına geçilebilir. Bir beton karışım hesabı yapabilmek için gerekli ön bilgiler; Agreganın elek analizi ( granülometri ), Agregaların, çimentoların ve kullanılacak ise mineral katkıların özgül ağırlıkları, Agregaların birim ağırlığıdır. Bunlar laboratuvarda belirlendikten sonra beton karışım hesabına geçilebilir. Genellikle beton şartnamelerinde, Kabul edilebilir en yüksek su/çimento oranı, Kabul edilebilir en düşük çimento miktarı, Betondaki hava miktarı, Betonun çökme değeri, En büyük agrega boyutu, İstenilen beton dayanımı, Kullanılması istenilen katkılar ve/veya özel çimento tipleri belirtilir. Bunların hiç birisinin belirtilmediği veya tanımlanmadığı durumlarda çeşitli standartlar veya tanınmış beton kuruluşlarınca önerilen yöntemler kullanılarak beton karışım hesabı yapılabilir. Ancak, hangi yöntem ve nasıl kullanılırsa kullanılsın, yapılan bu hesaplardan sonra istenilen özelliklerin sağlanıp sağlanmadığı mutlaka dökümleri ile kontrol edilmelidir. Bir beton karışım hesabı genellikle aşağıdaki safhalardan oluşur. Taze betonun çökme değerinin seçilmesi, En büyük agrega boyutunun seçilmesi, Karışım suyu ve hava miktarının belirlenmesi, Su/çimento oranının belirlenmesi, Çimento miktarını hesaplanması, Agrega miktarının belirlenmesi, Agrega rutubet durumuyla ilgili gerekli düzeltmelerin yapılması, Deneme beton üretimi yaparak kontrol ( ve gerekir ise hesaplarda düzeltme ) Beton Karışım Hesabı Yöntemi ( TS 802 ) 1. En büyük agrega boyutunun belirlenmesi : Betonda kullanılacak en büyük agrega boyutu; Kiriş ve kolonların en küçük boyutunun 1/5’inden, Döşeme kalınlığının 1/3’ünden veya Donatı çubukları arasındaki temiz açıklığın 3/4’ünden büyük olmamalıdır. Çeşitli beton elemanlar için önerilen en büyük agrega boyutları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Eleman Donatılı duvar, kiriş, kolonlar Yoğun donatılı döşemeler Donatısız veya az donatılı elemanlar Donatısız duvarlar Elemanın en küçük boyutu ( cm ) Önerilen en büyük agrega boyutu ( mm ) 6-14 16 16 32 16 15-29 32 32 63 32 30-74 63 63 100 63 ³ 75 63 63 100 100 2. Agrega granülometrisinin ( tane boyut dağılımı ) belirlenmesi : En büyük agrega boyutuna göre agrega gradasyon sınırları aşağıda verilmiştir. Beton karışımı hazırlanırken agregalar genellikle betonyere iki veya üç değişik tane boyutu grubunda verildiğinden, bu gruplardan uygun olanı aşağıdaki tablodan seçilebilir. Beton agregaları tane boyutu grupları ııı Karışımdaki En Büyük Tane Boyutu (mm) 8 16 32 63 Tane Boyutu Grupları 1 2 3 1 2 3 1 2 3 4 1 2 3 4 5 14 16 20 25 0/4 4/8 - 0/4 4/16 - 0/4 0/4 * 4/32 4/16 - 16/32 - - 0/4 0/4* 4/32 4/16 32/63 16/32 - 32/63 - - 30 35 40 45 50 0/2 2/4 4/8 0/2 2/8 8/16 0/2 0/2* 2/8 2/8 8/32 8/16 - 16/32 0/2 0/2* 2/8 2/8 8/32 8/16 32/63 16/32 - 32/63 * Farklı su emme yüzdelerinde agregalar bir fazla boyut grubuna ayrılırlar. 3. Su/çimento oranının (S/Ç) seçilmesi : Betonda kullanılacak S/Ç, genellikle dayanım esas alınarak seçilir. S/Ç oranı, 28 günlük silindir basınç dayanımı arasındaki ilişki aşağıdaki tabloda verilmiştir. Su/çimento oranı ile 28 günlük beton basınç dayanımı arasındaki ilişki ııı S/Ç Oranı ( Ağırlıkça ) Normal Beton Hava Sürüklenmiş Beton 45 0,38 - 40 0,43 - 35 0,48 0,40 30 0,55 0,46 25 0,62 0,53 20 0,70 0,61 15 0,80 0,71 Dayanıklılık koşullarının ön plana çıktığı durumlarda ise aşağıdaki tabloda verilen değerler kullanılmalıdır. Yukarıdaki tabloda, dayanım koşulları için verilen oranlardan daha yüksek olmadığı takdirde kullanılır. Dayanıklılık koşulları için önerilen en yüksek S/Ç ( W/C ) oranları ı Dış etkiler (1) Sıcaklık farklarının çok olduğu ve donma çözülmenin sık olduğu bölgelerede Donma etkisinin çok az olduğu, ılıman, yağmurlu veya kurak bölgelerde Su seviyesinde veya su etkisinde kalan kısımlarda (2) Su seviyesinde veya su etkisinde kalan kısımlarda (2) Tatlı suda Deniz suyu veya sülfat etkisi Tatlı suda Deniz suyu veya sülfat etkisi İnce veya paspayı 2,5 cm’den az olan elemanlar, ÇATI CAD Sanayi Türü Yapı Hesap ve Çizim Programı istCAD İstinat Duvarı Hesap ve Çizim Programı. www.goksa.com.tr Kelime Reklam Ver", "style=" font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; color: #FFFFFF; padding-top: 5px; padding-right: 5px; padding-bottom: 2px; padding-left: 3px;"", "Kelime Tanıtımı : betonarme", "style=" font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: bold; color: #FFFFFF; background-color: #4a5159; background-image: url(/tooltip_bg.jpg); background-repeat: repeat-x; background-position: top; vertical-align: middle; text-align: left; text-indent: 5px; white-space: nowrap;"");' onmouseout=GAL_hidepopup(); href='http://www.insaatforumu.com/forum/autolink.php?id=6&script=showthread&forumid=49' target=_blank>betonarme kazıklar, borular, görünür betonlar. 0,49 0,44 0,40(3) 0,53 0,49 0,40(3) İstinat duvarları, köprü ayakları, kirişler ve kolonlar. 0,53 0,49 0,44(3) - 0,53 0,44(3) Su altında dökülecek betonlar. - 0,44 0,44 - 0,44 0,44 Zemin üzeri döşeme betonları ve kanal kaplamaları. 0,53 0,50 0.50 - 0,50 0,50 Uzun süre donma-çözülme etkisi altında kalacak veya arkası toprakla doldurulacak. 0,53 - - - - - (1) Sert hava koşullarında hava sürükleyici katkı kullanılması uygundur. (2) Toprakta veya yer altı suyunda sülfat konsantrasyonu %2’den fazla ise. (3) Sülfata dayanıklı çimento kullanıldığı taktirde S/Ç 0,05 kadar arttırılabilir. 4. Taze betonun çökme değerinin seçilmesi : Bu konudaki öneriler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Değişik yapı tipleri ve elemanları için önerilen çökme değerleri ıı Çökme değeri (mm) En çok En az

ÇATI CAD Sanayi Türü Yapı Hesap ve Çizim Programı istCAD İstinat Duvarı Hesap ve Çizim Programı. www.goksa.com.tr

Kelime Reklam Ver", "style=" font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; color: #FFFFFF; padding-top: 5px; padding-right: 5px; padding-bottom: 2px; padding-left: 3px;"", "Kelime Tanıtımı : betonarme", "style=" font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 14px; font-weight: bold; color: #FFFFFF; background-color: #4a5159; background-image: url(/tooltip_bg.jpg); background-repeat: repeat-x; background-position: top; vertical-align: middle; text-align: left; text-indent: 5px; white-space: nowrap;"");' onmouseout=GAL_hidepopup(); href='http://www.insaatforumu.com/forum/autolink.php?id=6&script=showthread&forumid=49' target=_blank>Betonarme temeller 80 30
Donatısız beton temeller, kesonlar, kanal kaplamaları, altyapı duvarları. 70 20
Kirişler, döşemeler,