Tünel yapılması kararlaştırılan güzergah eksenleri zeminde uygulanmış olarak some açıları nivelman röperleri ile birlikte bir tutanakla idarece müteahhide teslim edilir.

Bu teslimden sonra tünel inşaatındaki bütün sorumluluklar müteahhide ait olup idare mühendisleri yalnız kontrol ile mükelleftir. Müteahhide ait sorumluluğu hiç bir surette değiştirmemek şartıyla kontrollerini yapacaklardır.

Yazılı olduğu üzere bir tutanakla müteahhide teslim edilen güzergah istikametinde vukua gelecek hata ve düzeltmelerden meydana gelecek zarar ve ziyan müteahhide ait olacaktır.

Tünel ekseninin ve nivelman işleri ile diğer inşaat işlerinin doğruluğunun kontrolü için Müteahhit aliyman kısımlarda her yirmi metrede bir, kurblarda ise her on metrede bir röper koyacaktır.

İnşaatın yapılması ve bu konuda gerekli emniyet tedbirlerinin alınması için yapılacak bütün masraflar müteahhide ait olacaktır. Müteahhit tünel inşaatına lüzumlu bütün malzemeyi zamanında hazırlayacak ve malzeme yönünden inşaatın gecikmemesini sağlayacaktır.

Müteahhit her tünelin yapılacağı zeminin durumuna göre bir inşaat sistemi uygulayacaktır. Buna göre en iyi el ve mekanik aletleri ve vasıtaları kullanacaktır.

İnşaata başladıktan, sonra uygulanan sistemin gerek zeminin cinsi bakımından ve gerekse inşaatın muayyen müddeti içinde tamamlanması için idare mühendislerinin gösterecekleri lüzum üzerine sistemin değiştirilmesi gerekirse; müteahhit derhal bu konuda icabeden inşa sistemini uygulayacaktır.

Belçika sistemi kazılar; ancak sağlam aktif dafıa vermeyen dağlık arazide uygulanır.

Dağın dengesinden şüphe edildiği ve aktif dafıa veren yerlerde yeni Avustralya sistemi en uygun hal şeklidir.

Çok çürük ve akıcı zeminlerde ise İtalyan sistemi veya bakanlığın uygun göreceği özel sistemlere gidilebilir. İdarenin müteahhide verdiği direktifler müteahhide bir fikir ve tavsiye mahiyetinde olduğundan, herhangi bir başarısızlık, hasar ve neticenin istenilen evsaftan aşağı olmasının sorumluluğu müteahhide aittir.

Tünel anoları kemer inşaatının; birbirini takip ederek ve hiç bir suretle ara vermeden yapılması şarttır. Kenar ayak inşaatı da kemerlerde olduğu gibi tünelin açılmış yüzlerinde şişkinlik, heyelan olmasına ve dağılmasına sebebiyet vermemek için süratle inşa olunmalıdır. Tünelin kenar ve ayak inşaatının her tarafından açılan yüzlerle tamamıyla sıkışmasını temin etmek lazımdır.

Yapılan inşaatın etrafındaki boşluklar sağlam ve dengeli arazide sıkıştırılmış harçlı veya kuru kârgirle, çürük ve dengesiz arazide ise özel aletlerle üç atmosfer tazyikli, lapa kıvamında beton hamuru enjekte edilerek doldurulacaktır.

Müteahhit tünel inşaatında çalıştıracağı işçi ve diğer elemanların ve inşaatın emniyetini temin için her nev’i tedbirleri almakla mükellef olup bütün bu işlerden sorumludur.

Galerinin en az 25,00 metrelik bir kısmı idare mühendisi tarafından incelenip kontrol edilmedikçe iksa inşaatına başlanamaz.

İksa inşaatına başlamadan evvel açılan tünel kısmı röleve edilecek ve kazı yüzleri zararlı ve yerinden oynamış parçalardan temizlenmiş olacaktır.

Birbirini takip eden anoların uzunlukları zeminin cinsine göre 3 - 6 metre olacaktır. Birbirini takip eden iki ano arasında 2 - 4 santimetre bir aralık bırakılacaktır.

Tünellerde iksa kalınlıkları Kontrol Amiri veya Bölge Müdürü tarafından tespit edilir. İnşaat zamanında kârgir iksaya lüzum gösterilmeyen tünellerde hafriyat 35 cm. iksaya göre yapılacak, müteahhit tünelin dahili maktaının mümkün olduğu kadar muntazam bir şekil göstermesi için hafriyata itina edecektir. Bunun için lağımların adedinin çok fakat uzunluklarının kısa olmasına dikkat edilecektir. Tünel hafriyatından çıkacak malzeme imlalarda kullanılacak, depoya atılması gerektiği takdirde depolar hatta zarar vermeyecek yerlerde tesis edilecektir.

Gerek tünel yarmalarının ve gerekse tünel hafriyatının imlalarda kullanılması esastır. Kısmen inşaat, müddeti, tünellerin bir kısmının veya tamamının bir baştan çalışmak suretiyle açılması kifayet ettiği veya her iki baştan da çalışıldığı takdirde, toprak hareketleri esaslarına göre kontrol tünel hafriyatını lüzumlu miktarının veya tamamının bir taraf imlâsına taşınmasını müteahhitten isteyebilir.

4.1 - Tünel Korunma Hücreleri :

Kenar ayak iç yüzleri bitişik olarak ve bu ayaklarla birlikte inşa olunacaktır.

Tünellerdeki korunma hücreleri tünel inşaat projesinde gösterilen yerlerde yapılır, arazi durumu ve özel bir zaruret olursa kontrol mühendisliğinin muvafakatiyle projedeki yerinden 5 -10 metre ilerde veya geride yapılması mümkündür.

Tünel iksaları yapıldıktan bir müddet sonra, tünelin normal gabarisine nazaran daralması veya şekil değiştirmesi hallerinin vukua gelmemesi için, müteahhidin inşaat esnasında bütün masraflar kendisine ait olmak üzere gerekli tertibatı alması lazımdır.

Kabul esnasında tünelin içinden gabarisi geçirilerek, tünel boşluğunun resmine uygun olup olmadığı tahkik olunacaktır.

Tünel projesinde tespit edilmiş olan iç yüz eğrisinde hiç bir değişiklik ve resimdeki tünel boşluğunda tünel eksenine nazaran eninde ve irtifaında 5 santimetreden fazla daralma kabul edilmez.

Tünellerde ayaklarla kemerlerin taştan yapılması esastır. Ancak zaruri ahvalde ve idarenin muvafakatı ile tünellerin ayakları betondan ve kemerleri de (tek hatlı tünellerde ortada 2.20 m. çift hatlı tünellerde 6.20 m. genişlikteki kısımlar sert taştan yapılmak şartıyla) beton briketten yapılabilir.

Tünelin kemeri tam maktada çaplanmış molozdan yapılacaktır. Bu taşlar kemer taşı şeklinde olup derzler sıfır kutur istikametinde yapılacaktır. Dıştan gelen tazyiklik fazla olan tünellerde kemerin bütün kalınlığınca tetue (kaba yonu) yapılmasını kontrol müteahhitten isteyebilir. Tünelin kemer kısmı tam maktada M.T. (kaba yonu) ve daha yüksek kalitede kârgirden yapıldığı takdirde ayaklar çaplanmış moloz olacaktır.

Tünel ayak cephelerine gelince : Tünel ayak cepheleri de umumiyetle gayrı muntazam şekilde moloz taşıyla basit surette mala derzi yapılır, bunun için bir bedel ödenmez. Tünel kemerlerinin kalıbı sonra derz çıtaları alınacak ve derzlerin boş kalan kısımları inşaat harcı ile doldurulacaktır. Bu masraf kârgir fiyatlarına dahildir.

Tek ve çift hatlı tünellerde kaloton kemer üzengi hattı üstündeki kemer kısmına kalıp ve iskele bedeli ödenir.

Çok tazyikli tünellerde icabında Bakanlığın müsaade ve muvafakatiyle proje değişikliği yapılabilir.

Tünellerde korunma hücrelerinin kemerleri çaplanmış molozdan olacaktır.

Tünel tet'lerinde çevre, rampan, (D) taşı bağlama taşı ve korniş taşları ince yonu (M.P.) anahtar barbakanlar (M. Ap) kesme taştan yapılacaktır.

Tünel tet’ler ile tünel başından itibaren birinci ano'nun kemer ve ayaklarına 500 dozlu harçla derz yapılacaktır.

4.2 - Vantilâsyon Zammı :

Tulü 300 m.'yi geçmeyen tünellerde mukavele müddetine ve inşaatın ilerleyişi imkanlarına göre müteahhidin 24 saatte birden fazla amele postası çalıştırılması icabederse veya tünel tulü 300 m. yi geçerse tünelde vantilâsyon tesisatı yapılması mecburidir. Vantilasyon tesisatının çalışan amelenin sıhhatini zarardan korumaya kifayet edecek bir kuvvette olması şarttır.

Vantilasyon yapılan tünellerde tenvirat işi elektrikle yapılacak ve ancak galeri kısımlarında adi tenvirat kullanılabilecektir.

Yarma içinde yapılacak açık tünel inşaatı için alelâde inşaat fiyatlarından gayri bir güna zam verilmez. Tünel inşaatı sırasında su hücumu, grizu gibi sebeplerle vaki olacak zarar ve ziyanlar için müteahhit hiç bir şey isteyemez.

Tünel kazısı arasında rastlanacak kömür vesair maden cevherlerini müteahhit kontrolün göstereceği yerlerde depo edecektir.

Tünellerin rastlayacağı mağara vesair boşluklarda kontrolün lüzum göstereceği inşaatın bedelleri tünel içinde yapılmış inşaat gibi ödenecektir