P dalgası yayılma doğrultusu ile aynı yönde parçacık hareketi oluşturur. Çok büyük depremler veya deprem merkezine çok yakın yerler dışında yıkıma neden olmazlar.
S dalgası, yaylıma doğrultusuna dik yönde parçacık hareketine neden olur. Kütlenin şekil değişimine neden olur. Yapılarda hasar ve yıkıma S dalgası ile yüzeydeki yansımaları R, L dalgaları neden olur.
P ve S dalgasının yaylıma hızı farklı olduğundan ilk ulaşan saniyede ortalama 7-8 km. hızla hareket eden P dalgalarıdır (P dalga hızı: 5 - 9 km/sn.). S dalgası, P dalgası hızının yarı değerindedir. Bu nedenle yapılar ilk önce P dalgalarıyla sarsılıp, yıkıcı olan S dalgalarına maruz kalırlar. Sismik dalgaların bu özelliklerinden faydalanarak uzaklığa bağlı olarak yıkımdan korunmak için kaç saniyenin olduğunu hesaplamak mümkün olabilmektedir. Ortalama her 7-8 km için 1 sn. süre düşünülebilir.RESİM 1
Depremin ilk 5. saniyesinde merkez üssünden yaklaşık 35-40 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 20 km'lik yarı çaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 15 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğü oranında yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 2
Depremin ilk 10. saniyesinde merkez üssünden yaklaşık 70-80 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 40 km'lik yarıçaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 30 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğü oranında yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 3
Depremin ilk 20. saniyesinde merkez üssünden 140-160 km'lik yarı çaptaki alanda P dalgalarının etkisiyle deprem hissedilir. Yaklaşık 80 km'lik yarı çaptaki alanda ise S dalgalarının etkisiyle salınım ve hasar oluşur. Yaklaşık 60 km'lik çaptaki alanda deprem büyüklüğünde yıkım oluşur (Sancaklı, 2000). RESİM 4
RESİM 1
RESİM 2
RESİM 3
 |
